Bezemer & Schubad

28 augustus 2024

Terugvalpreventie na grensoverschrijdend gedrag: begeleiding veroorzakers

‘Gaan we zitten of liggen’?, vraagt cliënt Tom breed lachend als hij mijn praktijkruimte betreedt, waarin inderdaad ook een bank staat. Ik wijs glimlachend op de stoelen en bedank hem voor de duidelijkheid waarmee hij meteen geïllustreerd heeft waarom zijn werkgever hem gevraagd heeft een terugvalpreventie-traject te volgen om grensoverschrijdend gedrag af te leren. Na zijn beteuterde reactie (‘sorry; was maar een grapje’) leg ik hem uit dat wat 20 jaar geleden misschien nog ‘moest kunnen’ door met name de jongere generatie tegenwoordig heel anders beleefd kan worden.

Tom is al 30 jaar een zeer gewaardeerde manager in de autoverkoopbranche. Opgeklommen tot leidinggevende aan 40 medewerkers is hij verantwoordelijk voor de verkoop in twee goed lopende showrooms. Het overgrote deel van de verkoopadviseurs is man; de administratie is grotendeels vrouw en de receptie, nogal klassiek, is geheel vrouw. Tom houdt van een feestje op zijn tijd. En daarom zit hij nu hier. Nadat ze met het bedrijf de TT in Assen bezocht hadden, zijn ze met een kleiner clubje nog gaan dansen en doorzakken in een lokale danstent, waar Tom na de nodige inname eerst iets te complimenteus en vervolgens handtastelijk werd jegens een vrouwelijke ondergeschikte. De desbetreffende vrouw heeft zich daarover beklaagd bij Tom’s leidinggevende en zich ziek gemeld omdat zij zich niet prettig voelt bij Tom als haar leidinggevende. Omdat Tom niet voor de eerste keer wordt aangesproken op ongepast gedrag jegens vrouwelijke collega’s of ondergeschikten, wordt hem te verstaan gegeven dat hij weliswaar een zeer gewaardeerde verkoopleider is die de bedrijfsleiding op zichzelf graag in dienst houdt, maar dat hij een terugvalpreventietraject moet volgen om zijn gedrag te veranderen om zijn functie te behouden.

In zo’n traject begeleidt een ervaren psycholoog de betrokkene in bewustwording van zijn of haar gedrag. De psycholoog onderzoekt met de betrokkene mogelijke motieven voor dat gedrag en coacht hem of haar in aanpassing ervan. In de eerste sessie bepalen de te begeleiden medewerker en diens leidinggevende met de psycholoog gezamenlijk de doelen van het traject. Vervolgens werken de medewerker en begeleider gedurende ongeveer 10 sessies aan bewustwording van gedrag en van hoe dat over kan komen bij anderen, zelfinzicht en gevoel voor hedendaagse verhoudingen. In de laatste sessie worden de resultaten samen met de leidinggevende geëvalueerd en worden afspraken voor de toekomst gemaakt. De onverdeelde individuele aandacht voor de betrokkene en (de redenen voor) diens gedrag tijdens de sessies, in een veilige en niet-werkgerelateerde omgeving, creëert vaak de ruimte voor zelfreflectie en inzicht in het functioneren jegens collega’s en medewerkers en in hun belevingswereld en daarmee in de effecten van gedrag. De soms gevoelde aanvankelijke weerstand bij de betrokkenen verandert gedurende de sessies soms in dankbare leergierigheid ter zake van (de achtergronden van) het eigen gedrag.Hoe is het met Tom?

Na aanvankelijk weerstand (‘vroeger konden mensen nog tegen een geintje en waren vrouwen blij met een compliment’), is Tom zich gaan realiseren dat zijn gedrag ongepast was, dat nú anders is dan ‘vroeger’ en dat zijn gedrag de sfeer en goede verhoudingen op de werkvloer ernstig kan bederven; en dat daarmee niemands belang gediend is. Hij is zich ervan bewust dat in werkgerelateerde situaties, met name tijdens bedrijfsfeestjes, hij geen willekeurige gast in het uitgaansleven is, maar ook dan zich steeds zijn rol als leidinggevende voor ogen moet houden. In eerste instantie is hij uit onzekerheid borrels, bedrijfsuitjes en dergelijke gaan mijden, maar door de sessies en geleidelijke internalisering van tweezijdig perspectief op situaties heeft hij een goede balans weten te vinden tussen professioneel functioneren en gezamenlijke lol tijdens bedrijfsuitjes, waar hij tenslotte ook van houdt. Hij heeft zich voorgenomen om in elk geval geen of veel minder alcohol te drinken bij bedrijfsuitjes en -feestjes. Verder heeft de betrokken vrouwelijke medewerker ingestemd met een 1 op 1 gesprek waarbij Tom nogmaals zijn oprechte excuses heeft aangeboden en de kou uit de lucht is gehaald.

Hanneke Termeer

psycholoog/seksuoloog