17 oktober 2022
In ons vorige blog schreven wij over onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag, waar door de maatschappelijke ontwikkelingen veel vraag naar is. Bezemer & Schubad voert al dertig jaar dit soort complexe onderzoeken uit, volgens vaste en zich ook steeds doorontwikkelde procedures van onderzoek. Op welke wijze wordt er recht gedaan aan zorgvuldig hoor en wederhoor? Hoe komt de onderzoeker tot een oordeel? Wat is het toetsingskader? En hoe om te gaan met privacy van alle betrokkenen bij een onderzoek?
Een onderzoek wordt primair uitgevoerd aan de hand van hoorgesprekken met de melders van vermeend grensoverschrijdend gedrag, met informanten en de persoon die onderwerp is van de meldingen (hierna: verweerder). Deze eigen verklaringen van gehoorde personen, maar ook aan de onderzoeker overhandigde verklaringen van anderen, screenshots van WhatsApp conversaties, mailberichten en/of enig ander ter beschikking gesteld materiaal worden in een onderzoek gebruikt als onderzoeksmateriaal.
Op een onderzoek is een vaste procedure van onderzoek van toepassing: de Procedure voor Onderzoek naar Meldingen over Ongewenst en/of Grensoverschrijdend Gedrag van Bureau Bezemer & Schubad. Deze wordt voorafgaand aan elk hoorgesprek aan de te horen personen gezonden.
Aanvullend daarop worden de hoofdlijnen van de procedure aan het begin van elk hoorgesprek door de onderzoeker herhaald en mondeling toegelicht, waarbij de gehoorde personen de gelegenheid is gegeven tot het stellen van vragen en/of het maken van opmerkingen.
De onderzoeksprocedure benoemt de mogelijkheid voor te horen personen om zich door een raadspersoon (advocaat/jurist) of een vertrouwd persoon (bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon) te laten bijstaan tijdens de gesprekken met de onderzoekers. In de uitnodiging voor een gesprek met de onderzoeker wordt hier expliciet op gewezen. Te horen personen worden tijdig en in nader overleg over een passende gespreksdatum uitgenodigd voor een gesprek. Er kan met de onderzoeker overleg plaatsvinden over een voor te horen persoon passende (neutrale en discrete) gesprekslocatie.
Van elk gesprek wordt door een onderzoek secretaris een gespreksverslag gemaakt dat door de gehoorde personen al dan niet na het aanbrengen van gewenste wijzigingen voor akkoord is getekend. Het verslag wordt aan gehoorde personen nagezonden zodat men ruime tijd heeft om dit te bestuderen en te accorderen. De goedgekeurde gespreksverslagen worden als separate bijlagen bij de eindrapportage opgenomen.
Ook voorziet de onderzoeksprocedure erin dat te horen personen voorstellen aan de onderzoeker kunnen doen om personen te doen oproepen. Dit om hun lezing van feiten of omstandigheden te ondersteunen.
Hoor en wederhoor
Na de hoorgesprekken met de melders voorziet de procedure in twee hoorgesprekken met de verweerder. Het eerste gesprek betreft een kennismaking, oriëntatie op de onderzoeksvragen en de onderzoeksprocedure, een eerste toelichting van de onderzoeker op aard en inhoud van de tot dan toe ontvangen meldingen, de eerste reactie daarop van de verweerder en het aanbod aan de verweerder om te horen personen aan de onderzoeker voor te stellen.
Een tweede gesprek met de onderzoekers wordt gevoerd nadat verweerder het volledige onderzoeksdossier heeft kunnen bestuderen.
Dit dossier bevat alle gedurende het onderzoek verzamelde goedgekeurde gespreksverslagen, mogelijk aangeleverde verklaringen van anderen en al het andere gedurende het onderzoek verzamelde materiaal.
Hierna vindt er opnieuw een hoorgesprek plaats met degene die onderwerp is van de meldingen. In dit gesprek kunnen vragen gesteld worden over de gevolgde procedure, kan er verweer gevoerd worden en kunnen de onderzoekers nog eigen vragen stellen. Van dit gesprek wordt een verslag gemaakt dat ter accordering wordt nagezonden.
Feiten en Toetsingskader
Indien een feitencomplex kan worden vastgesteld, wordt dit vervolgens geconfronteerd met het toetsingskader om aldus te kunnen beoordelen of er al dan niet sprake is van aannemelijkheid van grensoverschrijdend en/of ongewenst gedrag. Het toetsingskader is veelal een gedragscode en/of andersoortige protocollen/wettelijke bepalingen/richtlijnen omtrent psychosociale arbeidsbelasting zoals onder meer verwoord in de Arbowet.
Bij de beoordeling van het feitencomplex, en de aannemelijkheid hiervan, wordt gebruik gemaakt van alle aan de onderzoekers beschikbare informatie. Dit zijn alle verklaringen van gehoorde personen, verklaringen van anderen, screenshots van WhatsApp, mailberichten/sms verkeer en/of enig ander ter beschikking gesteld materiaal.
Peer review/tweede lezer
Voordat de eindrapportage wordt uitgebracht wordt deze, inclusief al het beschikbare onderzoeksmateriaal, tegen gelezen door een niet bij de hoorgesprekken aanwezige geweest zijnde onderzoeker van Bezemer & Schubad. Deze bespreekt met de onderzoeker zijn vragen en/of suggesties die worden meegenomen bij het finaal opstellen van de definitieve eindrapportage.
Eindrapportage en inzage
De eindrapportage wordt uitgebracht aan opdrachtgever van een onderzoek. Deze kan de bevindingen en de conclusies van de onderzoeker toetsen aan de hand van het als bijlage bij de rapportage toegevoegde onderzoeksmateriaal (alle eigen verklaringen van gehoorde personen, aan de onderzoeker overhandigde verklaringen van anderen, screenshots van WhatsApp conversaties, mailberichten en/of enig ander ter beschikking gesteld materiaal).
Aan opdrachtgever wordt het advies verstrekt om de uitkomst van het onderzoek met de bij het onderzoek betrokken partijen zo snel mogelijk te bespreken. En aan degene die onderwerp van de meldingen was, inzage in het rapport te verstrekken. Dit ook weer met inachtneming van de privacy van alle bij het onderzoek betrokken personen. De opdrachtgever neemt op basis van de bevindingen uit de eindrapportage zelf de beslissing over al of niet te treffen vervolgmaatregelen.